Odszkodowanie dla ofiar przestępstw

Prawo dotyczące odszkodowań socjalnych zostało zmodernizowane 1 stycznia 2024 r. i w przyszłości będzie regulowane przez SGB XIV (14. kodeks socjalny). W ten sposób zastąpiono poprzednią ustawę o odszkodowaniach dla ofiar (OEG).

Jeśli padłeś ofiarą umyślnego aktu przemocy, być może doznałeś niematerialnego uszczerbku na zdrowiu. W takim przypadku możesz mieć prawo do odszkodowania na podstawie SGB XIV. Może ono obejmować na przykład leczenie, kuracje, terapie, renty, zapomogi i świadczenia pogrzebowe. Świadczenia z tytułu SGB XIV nie obejmują jednak zadośćuczynienia za ból i cierpienie (Schmerzensgeld).

Każdy, kto padł ofiarą umyślnego aktu przemocy w Niemczech, ma prawo do świadczeń. Dotyczy to zarówno obywateli niemieckich, jak i obcokrajowców. Pod pewnymi warunkami Niemcy, którzy padli ofiarą przestępstw za granicą, również mogą być uprawnieni do roszczeń.

Wymogi kwalifikowalności są zawsze oceniane indywidualnie dla każdego przypadku. Organizacje wspierające ofiary zapewniają pomoc w procesie składania wniosków. Wnioski o przyznanie świadczeń zgodnie z SGB XIV można składać do lokalnych organów odpowiedzialnych za opiekę. Krajowy Urząd ds. Zdrowia i Spraw Społecznych (LAGeSo) jest odpowiedzialny za Berlin.

Więcej informacji można uzyskać w Federalnym Ministerstwie Pracy i Spraw Socjalnych (Bundesministerium für Arbeit und Soziales):

• Ustawa o kompensacie dla ofiar
• Informacje o kompensacie socjalnej - pomoc dla ofiar przestępstw z użyciem przemocy
• Ustawa o kompensacie socjalnej - SGV XIV

Jeśli mamy do czynienia z aktem przemocy, ale szkoda została zadana przez użycie pojazdu mechanicznego, ustawa o odszkodowaniach dla ofiar NIE ma zastosowania. Tę szkodę może zrekompensować Verkehrsopferhilfe e. V. (VOH). Obejmuje to również na przykład szkody spowodowane przez

• pojazd silnikowy, który nie został zidentyfikowany („ucieczka kierowcy”),
• pojazd, który wbrew prawu nie jest ubezpieczony,
• pojazd mechaniczny, w umyślny i bezprawny sposób („pojazd samochodowy używany jako broń”) lub
• w przypadku niewypłacalności ubezpieczyciela OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Więcej informacji na temat Funduszu dla ofiar ruchu drogowego można znaleźć tutaj:

Bundestag (Parlament Federalny) zapewnia środki na pomoc w nagłych wypadkach dla ofiar ataków ekstremistycznych. To wsparcie jest dobrowolnym świadczeniem państwowym i jest przyznawane jednorazowo. Pod pojęciem ataków ekstremistycznych należy rozumieć w szczególności obrażenia cielesne spowodowane przez prawicowych ekstremistów, ksenofobów, antysemitów, islamistów lub lewicowych ekstremistów. Ale obejmuje również zagrożenia masowe. Odszkodowanie może być wypłacane jako rekompensata pieniężna za urazy fizyczne i naruszenie ogólnych praw osobistych (zadośćuczynienie za ból i cierpienie). Czysta szkoda majątkowa nie podlega rekompensacie. Prawo do złożenia wniosku mają: same ofiary, rodzina osoby zmarłej oraz osoby, które zostały ranne podczas obrony przed atakiem ekstremistów (służby ratunkowe i kryzysowe). Wniosek należy złożyć na piśmie do Federalnego Urzędu Sprawiedliwości. Więcej informacji oraz „Arkusz informacyjny na temat zasiłków dla ofiar ataków ekstremistycznych” można znaleźć tutaj (tylko po niemiecku). Ulotka dostępna jest również w tłumaczeniu na język turecki i angielski.

Osoby dotknięte przemocą polityczno-ekstremistyczną mogą ubiegać się o fundusze na instalację zabezpieczeń lub koszty niezbędnej relokacji. Uprawnione do tego są osoby prywatne, organizacje non-profit, stowarzyszenia i inicjatywy, które padły ofiarą przemocy politycznej ze strony ekstremistów lub są nią zagrożone. Jeśli potrzebują Państwo pomocy przy składaniu wniosku, skontaktujcie się z organizacją wspierającą ofiary. Formularze wniosków i dalsze informacje na temat funduszu w wielu językach można znaleźć tutaj (tylko po niemiecku).

W przypadku ataku terrorystycznego w Niemczech Federalny Urząd Sprawiedliwości (Bundesamt für Justiz) ściśle współpracuje z Pełnomocnikiem Rządu Federalnego ds. obaw ofiar i osób, które przeżyły przestępstwa terrorystyczne w Niemczech. W przypadku ataku terrorystycznego za granicą Federalny Urząd Sprawiedliwości ściśle współpracuje z „Urzędem ds. koordynacji pomocy poszkodowanym, ofiarom i krewnym (NOAH)” przy Federalnym Urzędzie Ochrony Ludności (Bundesamt für Bevölkerungsschutz). Jeżeli ze względów humanitarnych wzmagane jest szybkie wsparcie dla ofiar, w obu przypadkach można wystąpić do Federalnego Urzędu Sprawiedliwości o świadczenia z tytułu zaznanych obrażeń fizycznych. Rekompensata utraconego majątku i zasobów materialnych za pomocą tego funduszu nie jest możliwa. O rekompensatę za trudności mogą ubiegać się o:

• Osoby poszkodowane w wyniku przestępstwa terrorystycznego popełnionego w Niemczech
• Niemcy i cudzoziemcy, posiadający zameldowanie lub zezwolenie na pobyt w Republice Federalnej Niemiec, pokrzywdzeni wskutek przestępstwa terrorystycznego za granicą oraz
• rodzice, dzieci, małżonkowie i partnerzy życiowi oraz rodzeństwo ofiar, które zginęły w zamachu terrorystycznym.

Z funduszu tego nie mogą korzystać osoby trzecie, które zostały poszkodowane w trakcie wypełniania obowiązków służbowych, polegających na walce z przestępstwami terrorystycznymi. Te osoby powinny zwrócić się o pomoc do zakładu ubezpieczeń wypadkowych. Rekompensaty za trudności będą wypłacane tylko w przypadku ataków terrorystycznych, które miały miejsce po 1 stycznia 2001 r. Więcej informacji, a także kwestionariusz z formularza zgłoszeniowego znajdziesz tutaj (tylko po niemiecku).

Pracownicy, którzy doświadczyli przestępstwa w trakcie wykonywania czynności zawodowych w miejscu pracy (np. napadu na supermarket), oprócz świadczeń wynikających z ustawy o odszkodowaniu dla ofiar, mogą również ubiegać się o odszkodowanie od ustawowego ubezpieczenia wypadkowego/związku zawodowego (gesetzliche Unfallversicherung/Berufsgenossenschaft). Takie zajście można bowiem traktować jako wypadek przy pracy. Roszczenia są dość obszerne. Oprócz rekompensaty za leczenie obejmują one różne świadczenia pieniężne aż do emerytury, a także różnego rodzaju środki, ułatwiające powrót do pracy.

Świadczenia z ustawowego ubezpieczenia wypadkowego przysługują również osobom, które udzielają pomocy innym w razie wypadków, niebezpieczeństw lub sytuacji kryzysowych albo ratują ich przed istotnym bieżącym zagrożeniem zdrowia. Ubezpieczenie obejmuje również osoby, które osobiście uczestniczą w ściganiu lub aresztowaniu podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub osoby, które chronią innych przed bezprawnymi atakami.

Odpowiedzialność ponosi zakład ubezpieczeń wypadkowych kraju związkowego, w którym udzielono takiej pomocy. Jeśli mamy do czynienia z jednym z wyżej wymienionych przypadków, należy wypełnić protokół wypadku (Unfallanzeige) (znajduje się na stronie internetowej zakładu ubezpieczeń wypadkowych) i przesłać do firmy ubezpieczeniowej wraz z fakturami lub dokumentacją lekarską.

• Adresy instytucji ubezpieczenia wypadkowego w podziale na kraje związkowe (tylko po niemiecku i angielsku)
• Unfallkasse Berlin (tylko po niemiecku)

Czasami polubowne rozwiązanie jest najłatwiejszą drogą do uzyskania odszkodowania. Już podczas przesłuchania na policji osoby zaangażowane w przestępstwo bywają poinformowane o możliwości uzyskania odszkodowania drogą kompromisu sprawca-ofiara, czyli przez tzw. sprawiedliwość naprawczą (T-O-A).

Jest to możliwe pod warunkiem, że jedna osoba została pokrzywdzona, a oskarżony przynajmniej częściowo przyznaje się do winy. Zasadniczo, tzw. T-O-A może zostać zastosowane w przypadku prawie wszystkich wykroczeń. Komisariat policji zajmujący się sprawą, może wszcząć lub zaproponować prokuratorowi procedurę T-O-A, jednak nie wbrew wyraźnej woli ofiary. Prokuratura lub sąd zleca przeprowadzenie mediacji odpowiedniej poradni rozwiązywania konfliktów. Doradcy ds. konfliktów to w większości przeszkoleni mediatorzy. W Berlinie istnieją 2 specjalistyczne poradnie mediacyjne:

Każdy, kto padł ofiarą przestępstwa, ma wobec sprawcy roszczenia cywilnoprawne o odszkodowanie (Schadensersatz) (uszkodzenie mienia) oraz rekompensatę za ból i cierpienie (Schmerzensgeld). Istnieją dwa sposoby uzyskania tych roszczeń:

• Powództwo w postępowaniu cywilnym: W tym przypadku poszkodowany musi pozwać wyrządzającego szkodę o odszkodowanie w postępowaniu przed sądem rejonowym lub okręgowym, w zależności od wysokości szkody. Ponieważ procesy te są dość ryzykowne i przebiegają według własnych reguł, dobrze jest zasięgnąć porady prawnej przed ich rozpoczęciem.
• Postępowanie adhezyjne w postępowaniu karnym (Adhäsionsverfahren): Postępowanie adhezyjne jest postępowaniem aneksowym, w którym osoba pokrzywdzona lub jej spadkobiercy mogą dochodzić odszkodowania i/lub rekompensaty za ból i cierpienie bez wszczynania własnego/dodatkowego postępowania cywilnego przeciwko oskarżonemu w ramach postępowania karnego. Taki wniosek można złożyć na piśmie lub ustnie do sądu na wszystkich etapach postępowania karnego. Zakłada on jednak, że postępowanie sądowe wcale się nie odbędzie. Postępowanie adhezyjne może być stosowane tylko wtedy, gdy do tej pory NIE zgłoszono żadnych roszczeń w postępowaniu cywilnym. Ponieważ w postępowaniu adhezyjnym należy wziąć pod uwagę wiele osobliwości, zdecydowanie warto zasięgnąć porady prawnej! Postępowanie adhezyjne nie jest możliwe w sprawach niepełnoletnich oskarżonych.

Więcej informacji o Państwa prawach jako ofiar przestępstwa (tylko po niemiecku i angielsku).